Combat Trainers 2 in 1: PZL P.11a and PZL.23A Karaś No. 72529 skala 1:72 IBG

PZL P.11 – polski samolot myśliwski konstrukcji inżyniera Zygmunta Puławskiego z okresu przed II wojną światową. Produkowany w Polsce w zakładach PZL w latach 1934–1936, a także na licencji w zakładach IAR w Rumunii. Jednomiejscowy górnopłat konstrukcji metalowej z odkrytą kabiną i stałym podwoziem, napędzanym silnikiem gwiazdowym. W chwili wejścia do służby w 1935 należał do światowej czołówki pod względem nowoczesności, lecz w 1939 roku ustępował już znacznie osiągami nowym samolotom niemieckim. Mimo to, w najliczniejszej wersji P.11c był podstawowym polskim myśliwcem podczas wojny obronnej w 1939. Zwany potocznie „jedenastką”, uznawany jest za symbol polskiego lotnictwa wojskowego okresu kampanii wrześniowej. Myśliwców P.11a i P.11c używało 12 eskadr myśliwskich z 15, wchodzących w skład Brygady Pościgowej oraz lotnictwa armijnego. Używany ponadto bojowo na froncie wschodnim II wojny światowej przez lotnictwo rumumuńskie, które również przejęło część polskich samolotów.

Od jesieni 1932 powstały trzy prototypy oznaczone symbolami: PZL - 23/I, PZL - 23/II i PZL - 23/III. Badania wytrzymałościowe i statyczne PZL - 23/I zakończono w drugiej połowie 1933 r. Prototyp wzbił się w powietrze pod koniec 1934 r. W kolejnych wersjach doświadczalnych dokonywano wielu poprawek takich jak: likwidacja wibracji tylnej części kadłuba i usterzenia wysokości, wzmocnienie konstrukcji płata, poprawa widoczności z fotela pilota poprzez zwiększenie przeszklenia kabiny, opuszczenia o 10 cm miejsca mocowania silnika, zastosowanie nowego pierścienia o mniejszym współczynniku Cx wersję wzorcową pod nazwą PZL - 23 Karaś A wprowadzono do produkcji (od połowy 1935 r.) w liczbie 40 szt. w nowym zakładzie PZL WP-1 (Podlaskie Zakłady Lotnicze - Wytwórnia Płatowców nr 1) i sukcesywnie wchodziły one do uzbrojenia 1 Pułku Lotniczego oraz eksportowane były do Bułgarii. Podczas eksploatacji tego samolotu pojawiały się nowe usterki (m.in. zbyt słaby silnik, osiąganie małego pułapu z pełnym uzbrojeniem, mała skuteczność skrzeli itd.). W wyniku likwidacji tych usterek, powstała druga wersja samolotu PZL - 23 Karaś B. Miał on mocniejszy silnik (Bristol Pegasus VIII o mocy 680 KM, zlikwidowano skrzela, wprowadzono ulepszone wyprofilowanie przejścia pomiędzy stykiem kadłuba i skrzydła). Umowa z PZL opiewała na wyprodukowanie 210 samolotów w wersji B. Od jesieni 1936 r. zaczęto je dostarczać do pułków lotniczych. W drugiej połowie lat 30-tych, samolot PZL - 23 B Karaś stał się podstawowym samolotem liniowym, natomiast Karasie w wersji A wycofano do szkolnictwa.